Veritas vos liberabit

Źródło: Onaonaona.com

„Prawda was wyzwoli” – tak tłumaczy się ten cytat. Gdzie jej szukać? Ile z Was pomyślało: w Biblii? Dla ilu Pismo Święte to coś więcej niż książka, która dobrze wygląda na półce w inteligenckim domu współczesnego katolika? Albo i ateisty – bo przecież o pewnych rzeczach trzeba mieć pojęcie. Jeśli uważasz, że Biblia to tylko literatura – przeczytaj ten felieton. Jeśli wydaje Ci się, że ją znasz, bo to Twój przewodnik po życiu – przeczytaj tym bardziej. 

Generalnie zgadzam się z tym, co napisałeś o ludzkich wyborach, a przy okazji – bo kilka razy miałam Cię już o to zapytać – co sprawia, że bardzo często, pisząc swoje teksty, powołujesz się na Biblię i cytujesz ją? – zwróciła się do mnie znajoma czytelniczka. Odpowiedź brzmiała: Biblia to bardzo mądra rzecz. Dla agnostyka i ateisty także. Problem w tym, że mało kto ją czyta i rozumie jej uniwersalizm. Dlatego Biblia wydaje się ludziom tak nieżyciowa. Tymczasem życiowa jest i to bardzo. Równie dobrze to, co Jezus, mógłby mówić na przykład Budda albo Sokrates i Nietzsche. Znajoma nie podzieliła tej opinii. Najpierw stwierdziła, że Biblia to jedynie zbiór, napisanych przez ludzi archaicznym językiem, opowieści. Następnie dodała: Nie potrzebuję żadnego potwierdzenia sensu istnienia, mam własną prawdę.

Nie mam zamiaru roztrząsać tutaj, czy przemiana przez Jezusa wody w wino podczas wesela w Kanie Galilejskiej, wskrzeszenie Łazarza w Betanii albo rozmnożenie chleba nad brzegiem Jeziora Tyberiadzkiego były faktami, czy jedynie wymysłem nowotestamentowych autorów. Nie w tym rzecz. Ten, kto wierzy w dosłowność takiego przekazu, będzie wierzył w niego dalej. Podobnie ten, kto uważa opis tych zdarzeń za absurd – pozostanie przy swoim zdaniu. Osobiście podzielam opinię barona Paula d’Holbacha, że religia i opium są sobie bardzo bliskie. Ba, kiedy na rynku wydawniczym ukazało się W poszukiwaniu mistrzów życia – rozmowy o duchowości (mój książkowy wywiad z Wojciechem Eichelbergerem i Tadeuszem Bartosiem), jeden z ultrakatolickich portali nazwał mnie uczniem szatana. Czy zatem, twierdząc, że w Biblii, a szczególnie Nowym Testamencie, spisana została wszelka mądrość, popadam w poznawczą schizofrenię? Nie sądzę.

Problem większości ludzi z Biblią polega głównie na tym, że czytają ją jak reportaż w Gazecie Wyborczej. Budzi to oczywiste sprzeczności logiczne, a zatem szereg wątpliwości. Nawet u osób praktykujących religię chrześcijańską. Tymczasem Pismo Święte, jak każde źródło wiedzy natchnionej, jest pełne pojemnych metafor oraz symboli. Objaśniająca moc tego rodzaju przekazu polega na tym, że nie opisuje on ludzkiego istnienia w sposób dosłowny. Sztuką jest odczytanie w nim prawd uniwersalnych oraz ponadczasowych, które odnoszą się do naszej codzienności i stają wskazówkami na każdym etapie życia. Weźmy za przykład takie Jezusowe stwierdzenie (narzuca się ono teraz mojej pamięci, ponieważ wczoraj rozmawiałem z pewną kobietą o koszmarach jej dzieciństwa, jakie do dzisiaj, podświadomie, sterują jej życiem): Jeśli kto przychodzi do Mnie, a nie ma w nienawiści swego ojca i matki, żony i dzieci, braci i sióstr, nadto i siebie samego, nie może być moim uczniem (Łk 14,26). Czy ta nauka jest namową do odczuwania nienawiści wobec najbliższych, własnych rodziców oraz samego siebie? Skąd! Jezus – modnym w jego czasach językiem przesady – mówi jedynie o tym, że, jeśli chcemy uwolnić się od demonów przeszłości i żyć radosną pełnią naszego tu i teraz, musimy zerwać z tym, na co nasze umysły zostały zaprogramowane w dzieciństwie i na co programowani jesteśmy obecnie. W innym miejscu naucza: Zaprawdę, powiadam wam: kto nie przyjmie królestwa Bożego jak dziecko, ten nie wejdzie do niego (Mk 10,15). Tu nie chodzi o dziecięcą łatwowierność albo naiwność. Zgodzić się zresztą należy z Carlem Gustavem Jungiem, który, w Tybetańskiej Księdze Wielkiego Wyzwolenia, te Jezusowe słowa komentuje następująco: W przeciwieństwie do zalecenia Chrystusa, wierni próbują pozostać dziećmi, zamiast stać się jak dzieci.

Nieporozumienie w odczytywaniu Jezusowych nauk wynika nierzadko z przekonania o tym, że zawarta w nich treść nakłania do uległości, gloryfikuje słabość. Nic bardziej mylnego. Nowy Testament jest wielką pochwałą mocy, wielkości i duchowej wolności człowieka. W wielu przypadkach nie potrafimy jednak tego dostrzec, ponieważ zaprogramowano nas na takie, a nie inne, odczytywanie tej księgi. Bywa więc, że nie utożsamiamy z nią własnego życia. To zrozumiałe. Nie chcemy przecież okazywać słabości, być przesadnie pokorni, ulegli i nieustannie bić się w pierś. Pismo Święte kojarzy nam się również z instytucją kościelną. Zupełnie niesłusznie. Powtórzę słowa twórcy psychologii analitycznej: W przeciwieństwie do zalecenia Chrystusa, wierni próbują pozostać dziećmi… I właśnie do tego rodzaju dziecinnej postawy sprowadza się nierzadko to, co napisała moja znajoma: Nie potrzebuję żadnego potwierdzenia sensu istnienia, mam własną prawdę. Słowa takie brzmią, owszem, dumnie, eksponują indywidualizm oraz pewność siebie. Tyle, że na moje pytanie, czy z tą swoją prawdą czuje się wolna, a także szczęśliwa, czytelniczka odpisała: Chyba tak. I tym mnie zaskoczyła. Nie bardzo rozumiem, jak można czuć się chyba wolnym oraz chyba szczęśliwym. Albo szczęśliwym i wolnym się jest, albo nie.

Biblia, podobnie jak wszystkie inne opowieści o bogach i krainach wiecznej szczęśliwości, a także mity, baśnie czy nawet bajki – bez względu na to, w jakiej kulturze powstały – opowiadają tak naprawdę o tym samym: o poznawaniu siebie, naszym wewnętrznym życiu oraz podróży, jaką odbywamy od narodzin po śmierć. Za pomocą rozmaitych metafor oraz symboli, czerpiąc z archetypów zbiorowej podświadomości, historie te udzielają odpowiedzi na pytanie, w jaki sposób powinniśmy żyć, aby odczuwać spełnienie. Ich głęboki, poruszający wrażliwość sens daje się odczytać najczęściej tylko na poziomie intuicyjnym. I właśnie do tego potrzebna jest dusza dziecka, o której mówił Jezus. Jeżeli zdołaliśmy uchronić w sobie wewnętrzne dziecko, to takie opowieści nadal będą nas inspirowały, bez względu na kryteria formalne czy estetyczne.

Znawcy ludzkiej duszy oraz umysłu twierdzą, że w głębi każdego z nas rzeczywiście kryje się moc, która zawsze wie, jakich wyborów dokonać, kiedy powiedzieć „tak”, a kiedy „nie”. Ta moc to intuicja. Żeby móc z niej korzystać, należy jednak chcieć i umieć sięgać w swój podświadomy potencjał, zaufać mu, a przy tym mieć odwagę wybrać drogę, którą wskazuje. Z drugiej strony – jeśli nasza dziecięca wrażliwość została stępiona przez uczepienie się stereotypowego myślenia, rutyny czy codziennej pogoni za rozmaitymi dobrami materialnymi, nie poruszą nami żadne archetypiczne opowieści. Co więcej – mogą nawet drażnić, kłócąc się z naszymi wyborami, których nie chcemy poddawać już w wątpliwość. Nie lubimy przecież, kiedy ktoś albo coś przypomina nam o naszych niezrealizowanych zamierzeniach i aspiracjach, wykazuje nam słabość, mentalną skostniałość, konformizm oraz głupotę. Zazwyczaj tworzymy własne prawdy. Cenimy je bardziej od prawd uniwersalnych, jakich poznanie wymaga nieraz sporego wysiłku. Problemem jedynie jest to, że z tymi naszymi prawdami czujemy się najczęściej tylko chyba wolni i tylko chyba szczęśliwi.

Człowiek najlepiej oszukuje sam siebie. Oszukiwanie innych wychodzi mu znacznie gorzej. Również tego nauczał Jezus. Stąd jego słowa: Veritas vos liberabit – o prawdzie, która nas wyzwoli (J 8,32).

Wojciech Szczawiński

Reklama