Odkłamać samego siebie

Nie można nie zgodzić się z Kierkegaardem, który twierdził, iż ludzie nie żyją w tych kategoriach, w których myślą. Życie jest na tyle złożone (a raczej: tak bardzo sami je sobie komplikujemy), że nie układa według żadnej z wymyślonych przez nas idei. To dlatego historia Kościoła katolickiego – określającego siebie jako jedyny prawdziwy i święty – splamiona jest krwią tysięcy niewinnych ludzi; to dlatego reguły demokracji są farsą; to dlatego nasi przyjaciele, idole albo guru niejednokrotnie okazują się zwyczajnymi łajdakami; to dlatego nieraz trzęsie nami potworna kurwica, mimo że uważamy siebie za ludzi łagodnych, dobrych, prostodusznych i szlachetnych, takich, którzy muchy by nawet nie skrzywdzili.

W każdym z nas kryje się zakłamanie. Im wcześniej zdamy sobie z tego sprawę, tym lepiej. Poznanie własnego zakłamania, wyrachowania oraz podłości pozwala na uzyskanie wewnętrznej harmonii, a co za tym idzie – trwanie w zgodzie z samym sobą.

Odkrycie faktu, że sami żyjemy w ciągłym sprzeniewierzaniu się temu, czego pragniemy, o czym marzymy i czego domagamy się od innych, a także z tego, że tak naprawdę nie chcemy porzucać schematów, w jakich funkcjonujemy na co dzień, ma – o niebo – większą wartość od wiary w banał, że ten świat jest do dupy. Nic w tym zresztą odkrywczego. O tym, że świat jest do dupy wiedzą niemal wszyscy. A skoro niemal wszyscy powtarzają, iż świat jest do dupy, oznacza to tylko jedno: że jest diametralnie inaczej – że ten świat absolutnie do dupy nie jest. Takie odkrycie powinno być najważniejsze w naszym życiu.

Nie tylko istotne jest to, by odczarować mit o własnej mądrości, dobroci oraz szlachetności. Równie zakłamane jest nasze przekonanie o własnej marności i znikomości – jest ono tak samo dla nas fatalne i rujnujące, jak wybryki naszego chciwego ego. Psychologowie od dawna przecież twierdzą, że jednym z najpoważniejszych problemów współczesnego człowieka stała się pogarda, którą ma on dla samego siebie. Tak naprawdę ludzie nienawidzą tego, kim są, i nieustannie trwają w jakimś irracjonalnym poczuciu winy, strachu, stając się wrogami samych siebie, chociaż, najczęściej, na poziomie świadomym, nie zdają sobie z tego sprawy. Dramat.

Z jednej strony domagamy się dla siebie szacunku, chwały, wmawiamy sobie samooakceptację i profesjonalizm w rozmaitych dziedzinach, z drugiej – ja pierdolę! – poczucie niższości, strat, pogarda dla tego, kim się jest, wyrzuty sumienia, wewnętrzne skłócenie, ciągłe nienasycenie, huśtawki nastrojów, tęsknoty, pokręcone samoanalizy i usprawiedliwianie się we własnych oczach… Czasami to użeranie się z sobą pochłania więcej energii niż użeranie się z tym światem.  Nie ma nic trudniejszego niż powstrzymać się przed autooszustwem – zauważał Wittgenstein.

Fromm – nawiązując do Czterech Szlachetnych Prawd Buddy – twierdził, że człowiek może zmienić postrzeganie siebie i otaczającego go świata, jeśli zostaną spełnione następujące warunki:

– cierpimy i jesteśmy tego świadomi,

– rozpoznaliśmy przyczyny naszego niezadowolenia,

– widzimy możliwość przezwyciężenia naszego niezadowolenia,

– rozumiemy, że przyswoiliśmy sobie pewne normy zachowań i musimy zmienić naszą obecną praktykę życia oraz nawykowego myślenia, po to, by tego niezadowolenia się pozbyć .

Poznaj samego siebie, a wtedy cały świat stanie przed tobą otworem – mawiał pewien grecki mędrzec. Amen.

A teraz lecę na siłownię po to, by uskuteczniać swój kryzys wieku średniego.